Perygl i oiechyd plant

Iechyd ein plant yn y blynyddoedd i ddod oedd prif bryder Cynghorydd Siân Thomas o Blaid Cymru wrth sirad mewn cyfarfod o Bwyllgor Craffu'r Amgylchedd yn Sir Gaerfyrddin yr wythnos ddiwethaf.

Roedd y pwyllgor yn trafod Llygredd yn yr Aer, ac roedd pryderon Cyng Thomas yn ymwneud â phlant Llandeilo. O dan y Ddeddf Amgylchedd 1995, mae'n ofynnol paratoi "Diweddariad ar Reoli Ansawdd yr Aer". Er nad yw llygredd gan ddiwydiant o bryder mawr yn Sir Gâr, mae llygredd o drafnidiaeth yn fater difrifol. Y mae chwe safle yn Sir Gâr lle mae lefel yr NO2 yn uwch na'r lefel dderbyniol, sef 40.

Mae pump o'r rhain yn Llanelli, ac mae'r Cyngor yn credu fod y problemau hyn yn debyg o gael eu datrys wrth i fwy o lorïau ddefnyddio ffordd gyswllt newydd Morfa Berwick i osgoi canol y dref, ac o ganlyniad i'r systemau newydd i draffig lifo o gwmpas eglwys Santes Elli.

Fodd bynnag, erys un broblem fawr yn Stryd Rhosmaen yn Llandeilo, lle'r mae'r lefel yn cyrraedd 48.

Gelwir hyn yn "Effaith Ceunant", gyda'r adeiladau tal ar ddwy ochr y ffordd yn dal allyriadau'r lorïau. I wneud pethau'n waeth, nid yw'r lorïau, gan amlaf, yn gallu gyrru'n syth trwy'r dref; maen nhw'n stopio a chychwyn yn aml, sy'n gwaethygu lefel yr allyriadau.

"Yr hyn sydd o bryder i mi," dywedodd Cyng Thomas, "yw bod y llygredd gyn uwch na'r lefelau diogel, ac mae hynny wrth fesur y lefelau trwy osod synhwyryddion yn uchel ar y polion fel nad oes modd i fandaliaid eu cyrraedd. Mae'r plant sy'n cerdded i'r ddwy ysgol yn y dref yn llawer nes at y ffordd, ac felly'n nes at y llygredd. Mae wynebau plant bach ar yr un lefel a'r egsosts. Beth fydd effaith hyn ar eu hiechyd yn y blynyddoedd i ddod?"

"Yr unig ateb ydy ffordd osgoi o'r A40 i lawr i Lanelli neu'r M4. Mae Plaid wedi bod yn ymladd dros hyn ers i fi ymuno â'r cyngor. Ond pan ofynnon ni yn y cyfarfod, cawsom wybod fod y ffordd wedi'i hoedi eto, tan 2014 o leoaf. 'Dyw hyn ddim yn ddigon da. Rhaid i ni ymladd dros iechyd ein plant. I fi, mae'r ffordd hon yn flaenoriaeth ar sail Iechyd a Diogelwch."