Osgoi trafodaeth gyhoeddus

“Mae Cyngor Sir Caerfyrddin yn ymddwyn mewn modd annemocrataidd a thwyllodrus yngylch yr adrefnu arfaethedig o ysgolion uwchradd,” yn ôl Plaid Cymru. Ceisiodd arweinydd grŵp y Blaid, Cyng Peter Hughes Griffiths, godi’r mater yng nghyfarfod llawn y cyngor yr wythnos hon, ond fe’i rhwystrwyd o dan reolau sefydlog y cyngor.

Yn siarad ar ôl y cyfrafod, dywedodd Cyng Hughes Griffiths, “Ond ychydig fisoedd yn ôl, gofynnon ni fel grŵp am i’r cyngor gynnal arolwg o ddymuniadau rhieni yn ardal Dinefwr, ond bu i’r aelodau Llafur ac Annibynnol i gyd bleidleisio yn erbyn ein cynnig. Nawr, ymddengys fod yr Aelod o’r Bwrdd Gweithredol sy’n gyfrifol am Addysg wedi penderfynu cynnal arolwg wedi’r cyfan. Efe ei hun gymerodd y penderfyniad, mewn cyfarfod lle nad oedd yr un cynghorydd arall yn bresennol – ac i bob pwrpas, mae wedi gwyrdroi penderfyniad y cyngor llawn. Nid hynny yn unig – ond roedd y penderfyniad wedi’i weithredu cyn i weddill y cyngor gael gwybod amdano. Mae’r broses hon yn sylfaenol wallus.”

Dywedodd Cyng Hughes Griffiths fod y cwestiwn sydd wedi’i roi i rieni yn rhy aneglur, gan nad oedd yn glir am y gwahaniaeth rhwng gwahanol gategorïau o ysgol. “Maen nhw wedi cyfeirio at ysgol categori 2B fel ysgol ddwyieithog,” dywedodd. “Mae hyn yn lol pur. Er y gall fod ysgol 2B yn ’cynnig’ ystod o bynciau yn y Gymraeg mewn theori, mae’r ymarfer yn wahanol iawn, ac yn aml ond ychydig iawn o ddysgu sy’n digwydd trwy gyfrwng y Gymraeg.

“Maen nhw wedi rhuthro i mewn i’r arolwg yma yn hytrach na’i gynllunio’n ofalus ac yn drywadl. Ni chafwyd unrhyw ymdrech i esbonio i rieni mewn manylder beth yw goblygiadau’r gwahanol ddewisiadau, er bod hyn yn un o’r penderfyniadau pwysicaf y gall unrhyw riant ei wneud am addysg ei blant.

“Un o’r agweddau gwaethaf o’r holl sefyllfa, fodd bynnag,” ychwanegodd Cyng Hughes Griffiths, “yw na chawsom ni fel cynghorwyr unrhyw gyfle i drafod hyn. Ni chyflwynywd yr adroddiad ar yr ymgynghoriad i’r cynghorwyr i’w trafod o gwbl. Ymddengys taw un dyn sy’n penderfynu polisi addysg y sir. Mae angen mwy o atebolrwydd democrataidd na hyn; mae’n hollol annerbyniol nad ydym ni fel cynghorwyr yn gallu herio’r hyn sy’n digwydd.”