Penderfyniad yn anghyfreithlon medd y Blaid

Mae Cynghorwyr Plaid Cymru yn Sir Gâr wedi croesawu penderfyniad y cyngor i ail-feddwl am gau pedwar cartref gofal, ond maen nhw wedi honni fod y ffordd y mae penderfyniadau ers hynny wedi cael eu cymryd yn anghyfansoddiadaol, ac o bosib yn anghyfreithlon. Dywedodd arweinydd y Blaid ar y cyngor, Cyng Peter Hughes Griffiths, “Trechwyd cynnig y Bwrdd Gweithredol gan y Pwyllgorau Craffu, a phasiwyd cynnig Plaid Cymru. Yn amlwg, roedd hynny’n golygu fod yn rhaid i’r cyngor newid cyfeiriad, ond dwi’n pryderu’n fawr o ddarllen y datganiad a roddwyd i’r cyfryngau gan y cyngor yn sgil hynny. Mae’r datganiad yn dweud fod penderfyniad arall wedi’i wneud gan y Bwrdd Gweithredol mewn ‘cyfarfod anffurfiol’. Nid yma’r ffordd i wneud penderfyniadau, ac nid yw cyfansoddiad y cyngor yn caniatáu hyn.

Mae’n rhaid i unrhyw gyfarfod lle mae penderfyniadau’n cael eu gwneud gael ei alw’n ffurfiol, gyda rhybudd priodol, ac mae’n rhaid caniatáu i’r cyfryngau a’r cyhoedd fynychu’r cyfarfod. Mae cymryd penderfyniadau mewn ‘cyfarfod anffurfiol’ yn anghyfansoddiadol – ac mae bronn yn sicr ei bod yn anghyfreithlon hefyd. Ymddengys i fi nad yw’r prosesau priodol wedi’u dilyn, a dwi wedi gofyn i’r Prif Weithredwr am esboniad brys o’r broses a ddilynwyd yn yr achos hwn.

“Ar ben hynny, ymddengys eu bod wedi penderfynu rhywbeth gwahanol i’r hyn yr oedd aelodau’r pwyllgor yn credu eu bod nhw wedi penderfynu. Ar ôl i’r cynnig gwreiddiol gael ei drechu, awgrymwyd gan yr aelod o’r Bwrdd Gweithredol a oedd yn bresennol bod grŵp yn cael ei sefydlu i ystyried y mater o’r newydd. Roeddem ni i gyd yn deall taw Grŵp Gorchwyl a Gorffen fyddai hyn – yn cynrychioli’r holl bleidiau ar y cyngor. Fodd bynnag, ymddengys fod y Bwrdd Geithredol – yn ei ‘gyfarfod anffurfiol’ – wedi newid hynny, gan benderfynu sefydlu grŵp o swyddogion o wahanol gyrff i gwrdd yn breifat heb graffu democrataidd. Mae hyn yn ddatblygiad sy’n achosi cryn bryder i mi.”

Dywedodd Cllr Dyfrig Thomas, dirprwy arweinydd Plaid Cymru ar y cyngor, “Mae’n amlwg nad oedd y Bwrdd Gweithredol wedi ystyried am eiliad bod modd i’w cynnig gael ei wrthod. Maen nhw’n arfer â chael eu ffordd eu hunain ar bopeth, ac roedden nhw’n disgwyl i’w haelodau ddilyn yn gaeth yn hytrach na gwrando ar y dadleuon. O ganlyniad, ymddengys fod y penderfyniad wedi achosi cryn banig iddyn nhw, ac yn awr maen nhw’n ceisio cyflwyno’r penderfyniad fel un a wnaed ganddyn nhw. Yn y broses, ymddengys eu bod wedi llwyr diystyru rheolau a phrosesau’r cyngor ei hun.

“Un o’r cwestiynau mawr nawr yw hyn – beth wnaiff y Blaid Lafur? Roedd eu haelodau’n cefnogi Plaid Cymru wrth geisio gwrthod y cynnig gwreiddiol, ac os maen nhw’n dal eu tir, gallwn ladd y cynnig am byth. Ond os maen nhw’n caniatáu i Meryl Gravell a’i chriw eu gorfodi i’w chefnogi, wedyn mae’n debyg y bydd y cyngor yn ceisio rhoi’r un cynnig gerbron unwaith yn rhagor. Beth fydd eu dewis nhw?”